Makrobiotyka zajmuje się zdrowiem i długowiecznością poprzez badanie oraz rozumienie związków i współzależności między ludźmi, pożywieniem, które spożywamy, sposobami życia, które wybieramy i środowiskiem, w którym żyjemy.
Makrobiotyka opiera się na poglądzie, że ludzie są częścią środowiska, w którym żyją i w sposób ciągły poddawani są jego wpływom poprzez pożywienie, które spożywają, codzienne społeczne interakcje, klimat i miejsce geograficzne, w którym żyją.
Biorąc pod uwagę wszystkie czynniki, które mają wpływ na życie ludzi, podejście makrobiotyczne w zakresie zdrowia i uzdrawiania traktuje chorobę jako naturalną próbę powrotu organizmu ludzkiego do bardziej zrównoważonego i dynamicznego stanu współistnienia ze środowiskiem naturalnym. To, co wybieramy do jedzenia i picia oraz jaki tryb życia prowadzimy, ma podstawowe znaczenie dla naszego zdrowia. Podejście makrobiotyczne podkreśla szczególną rolę spożywania odpowiedniego pożywienia i prowadzenia zdrowego trybu życia.
Makrobiotyka opiera się na zasadach, teoriach i praktykach znanych filozofom, nauczycielom i lekarzom od wielu tysiącleci. Określenie „makrobiotyka” wywodzi się z Grecji („macrobios”) i znaczy „wielkie życie”. Autorstwo tego określenia przypisuje się Hipokratesowi, ojcu współczesnej zachodniej medycyny. Rozwój współczesnej makrobiotyki przypisuje się japońskiemu filozofowi i pisarzowi George Ohsawa, działającemu na przełomie dziewiętnastego i dwudziestego wieku, który połączył tradycyjną zachodnią makrobiotykę z pięcioma tysiącami lat wschodniej (orientalnej) medycyny. Współcześnie, jeden z jego uczniów, Michio Kushi, opracował zalecenia dotyczące żywienia i sposobu życia dla ludzi żyjących w umiarkowanym klimacie z czterema porami roku.
Stosując się do zasad makrobiotyki w zakresie odżywiania i sposobu życia, tysiące ludzi na całym świecie mogło wydłużyć sobie życie poprzez pokonanie wielu chorób cywilizacyjnych takich jak choroby serca, nowotwory, cukrzyca i inne.
Tradycyjne i podstawowe zasady makrobiotyki to: spożywanie większej ilości pełnych ziaren, fasolek i świeżych warzyw, duża różnorodność przygotowywanych potraw, tradycyjne metody gotowania, regularne jedzenie mniejszej ilości, dłuższe przeżuwanie, aktywność ruchowa, pozytywne podejście do życia.
Zalecenia żywieniowe Michio Kushiego wskazują na podstawowe proporcje żywieniowe niezbędne do prowadzenia bardziej zdrowego stylu życia. Nie są one bezwzględnie obowiązującym zaleceniem dla każdego, ponieważ w zależności od osobistej sytuacji i stanu zdrowia konieczne jest ich dopasowanie do indywidualnych potrzeb danej osoby. W ośrodkach makrobiotycznych na świecie, m. in. w Instytucie Kushiego w Amsterdamie, można szkolić się i uzyskać indywidualną poradę doradcy makrobiotycznego. Również w Polsce istnieją takie ośrodki, ale działają one w znacznie mniejszej skali i zakresie.
Standardowa dieta makrobiotyczna (wg. Michio Kushi).
Składa się z:
50% – pełne ziarna różnych zbóż
20 - 30% – różne warzywa
5 - 10% – różne zupy
5 - 10% – fasolki, produkty z fasolek i warzywa morskie
okazjonalnie – ryby i owoce morza, orzechy, nasiona i naturalne przekąski
Jakość przyjmowanego pożywienia ma bardzo duży wpływ na obecny i przyszły stan zdrowia człowieka. Badania naukowe przeprowadzone przez wiodących na świecie specjalistów od żywienia wykazały, że makrobiotyczne odżywianie ma pozytywny wpływ na zdrowie ludzi.
Wiele chorób cywilizacyjnych o przewlekłym i degeneracyjnym charakterze jest wynikiem spożywania nieodpowiedniego, przetworzonego przemysłowo pożywienia, pozbawionego niezbędnej ilości komórkowych składników odżywczych takich jak naturalne witaminy, minerały i mikroelementy i zawierającego szkodliwe dla zdrowia dodatki do żywności.
Najwyższy czas, aby ludzie krytycznie spojrzeli na to, czym się odżywiają i zmienili sposób odżywiania na bardziej naturalny i zdrowy. Odżywianie makrobiotyczne uważane jest na świecie za najlepszy prewencyjny sposób odżywiania, jest smaczne, zdrowe i korzystne dla wszystkich grup wiekowych.
Standardowe makrobiotyczne zalecenia żywieniowe
Rodzaje pożywienia i ogólne dzienne proporcje dla ludzi mieszkających w umiarkowanym klimacie:
Pełne ziarna zbóż
50% wg wagi.
Pełne ziarna zbóż z upraw organicznych przygotowane na różne sposoby.
Brązowy ryż, jęczmień, proso, owies, kukurydza, żyto, pszenica, gryka. Dopuszcza się spożywanie części zbóż w postaci pełnoziarnistego makaronu, chleba na zakwasie (bez dodatku drożdży) i innych częściowo przetworzonych pełnoziarnistych zbóż (np. różne kasze i płatki).
Warzywa
20-30% wg wagi.
Organiczne, lokalnie uprawiane warzywa, przygotowane na różne sposoby (na parze, gotowane, smażone saute z niewielką ilością nierafinowanego, wyciskanego na zimno oleju, itp.). Małą część można spożywać w postaci świeżych sałatek, bardzo małą w postaci pikli.
Codziennie zalecane: zielona kapusta, włoska kapusta, brokuły, kalafior, dynia, pietruszka, kapusta pekińska, bok choy, mlecz, zielone liście gorczycy i daikonu (biała, długa rzodkiew), szczypiorek, cebula, daikon, rzodkiewki, rzepa, łopian, marchew.
Sezonowo i okazjonalnie (2-3 razy w tygodniu): ogórek, seler, sałata, zioła np. koper.
Nie zalecane do regularnego spożycia: ziemniaki, pomidory, bakłażan, papryka, szpinak, buraki, cukinia.
Fasolki i morskie warzywa
5-10% wg wagi.
Zalecane regularnie: fasolka adzuki, groch i soczewica (inne fasolki np. Mung – okazjonalnie). Produkty z fasolek: tofu, tempeh i natto. Morskie warzywa: nori, wakame, kombu, hiziki, arame, dulse i agar-agar stanowią ważną część makrobiotycznego odżywiania, ponieważ dostarczają ważnych naturalnych witamin, mikroelementów i minerałów.
Zupy
5-10% wg wagi.
Zupy sporządzane są z warzyw, morskich warzyw, ziaren zbóż, fasolek.
Przyprawy: miso, shoyu, tamari, sól morska.
Napoje
Zalecane: herbata bancha (prażone gałązki), herbata kukicha (prażone łodyżki), herbata genmaicha (z dodatkiem prażonego brązowego ryżu), herbata z prażonego jęczmienia, herbata z korzenia mlecza, kawa zbożowa. Każda tradycyjna herbata bez dodatku aromatów i działania pobudzającego może być używana.
Zalecane: woda źródlana lub zwykła dobrej jakości, ale bez dodatku lodu.
Okazjonalne pożywienie
Ryby, 1-3 razy w tygodniu, 5-10% wg wagi pokarmu (dot. spożycia w danym dniu). Zalecane: świeże białe ryby (m. in. flądra, sola, dorsz, halibut, pstrąg).
Owoce lub desery owocowe, przygotowane ze świeżych lub suszonych owoców, można spożywać 2-3 razy w tygodniu. Lokalnie uprawiane organiczne owoce są zalecane. Osoby mieszkające w klimacie umiarkowanym powinny unikać spożywania owoców pochodzenia tropikalnego (nie dojrzewają w naturalnych warunkach) i zamiast nich spożywać jabłka, gruszki, śliwki, brzoskwinie, morele, jagody, melony. Nie zaleca się częstego spożywania soków owocowych.
Lekko prażone orzechy i nasiona dyni, sezamu, lnu i słonecznika są zalecane.
Sporadycznie: orzeszki ziemne, orzechy włoskie i laskowe.
Zalecane do słodzenia: syrop ryżowy i jęczmienny, amazake, mirin, syrop klonowy.
Zalecany ocet: z brązowego ryżu lub umeboshi (śliwka japońska).
Dodatkowe zalecenia żywieniowe
Olej do smażenia tylko roślinny. Zalecane: nierafinowany olej sezamowy, oliwkowy (z pierwszego tłoczenia), słonecznikowy lub z kukurydzy w umiarkowanej ilości.
Sól: zalecana naturalna biała sól morska. Produkowane metodą naturalną (tradycyjną), bez dodatków chemicznych sosy sojowe shoyu i tamari oraz miso (pasta ze sfermentowanej soi) mogą być używane jako przyprawy.
Zalecane przyprawy
Gomashio (utarty prażony sezam z dodatkiem soli morskiej), proszek z wodorostów morskich (kelp, kombu, wakame i innych), proszek sezamowy z dodatkiem wodorostów morskich, śliwka umeboshi, tekka, pikle i kapusta kiszona przygotowane z dodatkiem soli morskiej, miso lub tamari.
Unikać
Cukier i wyroby z cukrem: czekolada mleczna, napoje orzeźwiające, lody.
Sztuczne słodziki.
Miód.
Produkty pochodzenia tropikalnego.
Pomidory, ziemniaki, papryka, bakłażan.
Chemicznie przetworzona i rafinowana żywność.
Sztucznie słodzony alkohol.
Kawa i czarna herbata.
Produkty mleczarskie: mleko, jogurt, śmietana, masło, biały ser, żółty ser.
Margaryna i wysoko przetworzone produkty sojowe (mogą pochodzić z soi modyfikowanej genetycznie).
Mięso, drób, jajka.
Ryby z przemysłowej hodowli, o niebieskiej skórze, tłuste.
Podstawowe zasady zalecane przez makrobiotykę
Jedz tylko wtedy, kiedy jesteś głodny.
Staraj się jadać 2-3 razy dziennie, poświęcając czas i uwagę wyłącznie posiłkowi. Zasiadając do posiłku, przygotuj się psychicznie i fizycznie do lepszego trawienia i wchłaniania pokarmu. Regularne jedzenie o tych samych porach pomaga regulować cykle psychofizyczne organizmu, tak więc będziesz się lepiej czuł, myślał, pracował i spał.
Jedz powoli i dokładnie przeżuwaj pożywienie, aby lepiej wchłaniać i trawić oraz szybciej zaspokoić głód. Nie przejadaj się.
Ostatni posiłek spożywaj nie później niż trzy godziny przed snem. Kładź się spać między godz. 22.00 a 23.00, nie później jednak niż przed północą.Organizm najlepiej oczyszcza się i regeneruje nocą podczas snu. Te procesy są najefektywniejsze wtedy, kiedy żołądek nie jest wypełniony i odpoczywa.
Spożywaj ziarna i warzywa w każdym posiłku. Planuj posiłki tak, by trzon dania stanowiły ziarna (ryż, kasze, zboże) i warzywa, a nie mięso lub drób. Ziarna są podstawą zdrowego i zrównoważonego pożywienia, pomagają w regulowaniu apetytu oraz poprawiają trawienie i wydalanie. Warzywa (jedz również na śniadanie) uzupełniają dietetycznie zboża. Zielone warzywa dostarczają dużej ilości wapnia i witaminy C, dobrze przyswajalnych przez organizm.
Jadaj różnorodne, urozmaicone posiłki. Najlepiej każdego dnia trochę inaczej. Używaj różnych sposobów obróbki termicznej warzyw – blanszowanie, gotowanie na parze, smażenie szybkie saute.
Spożywaj codziennie zupy warzywne, 1-2 talerze. Jedz różnorodne warzywa, często zmieniaj kombinacje. Dodawaj ziarna, fasolki, kluseczki, pieczywo pełnoziarniste na zakwasie i ryby. Doprawiaj do smaku solą morską, shoyu (naturalny sos sojowy) lub miso (pasta wytwarzana ze sfermentowanej soi).
Pij umiarkowanie, tylko wtedy kiedy czujesz pragnienie. Nadmierne picie stanowi niepotrzebne obciążenie dla nerek.
Unikaj cukru i produktów słodzonych cukrem. Cukier rafinowany nie zawiera żadnych minerałów, protein, tłuszczów lub enzymów, jedynie puste kalorie. Pozbawiony jest wszelkich wartości odżywczych. Spożywanie cukru powoduje, że ciało pozbywa się własnych pokładów witamin, minerałów i enzymów, gdyż musi je pobierać ze zdrowych komórek, aby móc rozłożyć cukier. Ponadto z wielu ważnych miejsc w organizmie pobierane są : wapń, sód, potas i magnez, aby spalić cukier. Często w celu zneutralizowania cukru organizm potrzebuje tak dużo wapnia, że pobiera go z kości, powodując osteoporozę. Innymi chorobami wywoływanymi przez cukier są : próchnica, cukrzyca i hipoglikemia.
Unikaj naczyń z teflonu i aluminium, używaj wykonanych z żelaza lub ze stali nierdzewnej.
Nie gotuj i nie podgrzewaj potraw w kuchence mikrofalowej.
Nacieraj ciało 2 razy dziennie ręczniczkiem zamoczonym w gorącej wodzie i wyciśniętym. Nacieranie ręcznikiem skóry oczyszcza ją, aktywizuje krążenie, dodaje energii i ujędrnia.
Unikaj długich i gorących kąpieli. Kąp się jednak tak często, jak tylko chcesz, najlepiej pod prysznicem.
Spaceruj przynajmniej 30 minut każdego dnia. Spacer to idealne ćwiczenie dla każdego. Poprawia elastyczność mięśni, wspomaga trawienie, dodaje energii, poprawia wydolność serca i krążenia, wzmacnia kości i oczyszcza umysł. Zamiast jednego można też odbyć dwa spacery po piętnaście minut. Zalecane są wszelkie formy aktywności fizycznej np. joga, sztuki walki, taniec.
Używaj bawełnianej bielizny i odzieży, wtedy kiedy występuje bezpośredni kontakt ze skórą. Nie powoduje uczuleń, równoważy energię, chroni przed szkodliwym dla zdrowia elektromagnetycznym promieniowaniem występującym w naszym otoczeniu.
Otaczaj się zielenią. Rośliny powinny znajdować się w kuchni, sypialni i łazience. Stanowią najlepszy system filtracji – neutralizują pole elektromagnetyczne, hałas i zanieczyszczenia.
Ogranicz oglądanie telewizji i korzystanie z komputera do niezbędnego minimum – stosuj filtry elektromagnetyczne.
Polecam moją stronę na temat zdrowej żywności: http://www.ZdrowaZywnosc.pl
Wybrane potrawy kuchnii makrobiotycznej
Zupy
Zupa grochowa z kombu: ugotowany groch, kombu, marchew, cebula, kukurydza, por, Umeboshi, nasiona sezamu, prażony kuskus. Do ugotowanego grochu dodać kombu i doprowadzić do wrzenia. Następnie dorzucić posiekaną cebulę, odkrojone ziarna świeżej kukurydzy, pokrojoną marchew, śliwkę Umeboshi, wymieszać i gotować na małym ogniu 15-20 min. Część grochu utrzeć i zużyć do zagęszczenia zupy. Jedną filiżankę kaszy kuskus uprażyć na gorącej patelni, a następnie wsypać do wrzącej wody na 5 min, odstawić na 10 min. Do gotowanych warzyw dodać pokrojony por i utarty sezam oraz wsypać kuskus.
Zupa z kaszy gryczanej: pół kubka kaszy gryczanej, kubek posiekanej cebuli, półtora kubka posikanego selera /łodyga i liście/, kombu, shoyu, sok z cytryny. Do wody wrzucić przygotowaną kaszę, cebulę, seler i kombu gotować na małym ogniu ok.10-15 min. następnie po zdjęciu z ognia dodać shoyu i sok z cytryny do smaku.
Słodka zupa z warzyw „Hoto”: kombu, shitake, imbir, świeża kukurydza, słodkie warzywa może być dynia marchew, cebula, daikon, por. Pokroić warzywa na duże kawałki. Odkroić kawałek imbiru. Gotować imbir z kombu i grzybami shitake aż do miękkości grzybów. Pokroić grzyby i kombu w paseczki dodać warzywa oraz 1 łyżeczkę soli morskiej, gotować 10 min, Można również dodać rybę, ale wtedy trzeba gotować nieco dłużej. Podawać z makaronem Harasume.
Oczyszczający shoyu bulion: shoyu bulion, kombu, grzyby shitake suszone, daikon, imbir, szczypiorek. Do garnka wlewamy wodę po 1 filiżance na osobę, dodajemy kombu wielkości znaczka pocztowego na osobę, łamiemy na kawałki suszone grzyby shitake po ok. 1/4-½ na osobę, gotujemy 20min., aby kombu i shitake były miękkie, następnie dokładamy trochę tartego daikonu (biała długa rzodkiew), pokrojonego na drobno świeżego imbiru i gotujemy 5min. Zdejmujemy z ognia, dodajemy shoyu bulion do smaku, posypujemy pokrojonym drobno szczypiorkiem.
Słodka zupa warzywna: kombu, suszone grzyby shitake, słodka kukurydza, słodki ziemniak, koper włoski, dynia. Grzyby shitake moczyć ok. 20 min. potem pokroić w paseczki, kolbę kukurydzy oddzielić od ziaren (nożem) i ugotować ok.10 min. Pokrojone kombu, grzyby, ziemniak, koper i dynię zalać wodą i gotować ok.30min.Dodać kukurydzę, posolić nieco do smaku.
Warzywa, makarony i inne
Tofu z warzywami saute: tofu, marchew, seler, shoyu, mirin, sok z cytryny, ewentualnie czosnek i imbir (zimą). Na dno woka wlać ½ łyżki stołowej oleju sezamowego, rozgnieść widelcem tofu, wrzucić do woka i przysmażyć, dodać 2 łyżeczki shoyu i ew. czosnek i imbir (zimą). Następnie smażymy na minimalnej ilości oleju pokrojoną marchew i dolewamy 1 łyżkę stołową mirinu. Po przysmażeniu marchewki dodajemy pokrojony seler (przysmażony), łączymy z tofu, na końcu można dodać sok z cytryny.
Wyciskana kapusta z piklowanym imbirem: kapusta pekińska, piklowany imbir, Kroimy kapustę w paski szerokości 3-4cm, posypujemy łyżeczką soli morskiej i następnie ugniatamy rękami aż puści sok. Sok z kapusty odlewamy, a dodajemy sok z cytryny i piklowany imbir.
Marchew i daikon (szybkie saute bez oleju): marchew, daikon, mirin, sok z cytryny, kuzu. Marchew i daikon pokroić w drobne paski. Smażyć na patelni bez oleju najpierw daikon z odrobiną soli, potem dodać marchewkę i dalej smażyć,następnie dodać mirin i sok z cytryny. Smażyć do wyparowania cieczy. Dwie łyżki (stołowe) Kuzu (zagęszczacz otrzymywany z rosnącej w Chinach rośliny) rozpuścić we filiżance wody, zalać i wymieszać z warzywami,aż do odparowania. Posypać czarnym sezamem.
Kasza jaglana /proso/ z dynią: 1 filiżanka kaszy jaglanej, 2 ½ filiżanki wody, 1 filiżanka pokrojonej dyni. Gotujemy razem 20-25 minut.
Słodkie nishime z warzyw: układamy w garnku pokrojone warzywa warstwami : kombu, cebula, dynia, kapusta, kalarepka (kolejność układania jest bardzo ważna). Zalewamy odrobiną wody (żeby się nie przypaliło), gotujemy 20 min.
Słodko-kwaśny Udon (makaron japoński): imbir, czosnek, orzeszki sosnowe, szczypiorek, cebula, czerwona papryka, syrop ryżowy, shoyu, sok z cytryny. Usmażyć w oleju z oliwek (nie za gorący) wg. kolejności: orzeszki, wyciśnięty lub drobno pokrojony czosnek, utarty imbir, pokrojoną paprykę i cebulę. Połączyć syrop ryżowy, shoyu i sok z cytryny w proporcjach 2:2:1. Dodać sos do usmażonych warzyw, ugotowany makaron polać przygotowanym sosem, posypać pokrojonym szczypiorkiem. Do dania można również dodać ugotowane krewetki lub kawałki ryby.
Zaru Soba (cieńki makaron japoński): makaron Cha Soba, utarty daikon, utarty imbir, suszone płatki bonito (z tuńczyka), szczypiorek, biała mąka, shoyu, mirin, ocet ryżowy. Przygotowanie tzw. „kropli z mąki” (tempura): mąkę i wodę w równych porcjach dokładnie wymieszać i przecedzić przez drobne sitko nad naczyniem z gorącym olejem. Wyjmować z oleju natychmiast po zarumienieniu. Sos: shoyu, mirin, ocet ryżowy i wodę wymieszać w proporcjach 2:2:1:4. Usmażyć daikon i imbir, dodać krótko gotowany makaron (2-3min.), posypać płatkami bonito,pokrojonym szczypiorkiem i kroplami z mąki, dokładnie wymieszać, polać sosem.
Spaghetti Bolognese: pełnoziarniste spaghetti, dynia, słodki ziemniak, cebula, seitan, pesto pomidorowe bez sera, mirin (2 łyżki stołowe), ocet ryżowy (1 łyżka), shoyu (2 łyżki). Warzywa i dodatki wrzucamy do blendera, rozdrabniamy do uzyskania kremowej konsystencji, dodajemy szczyptę soli morskiej, podgrzewamy. Otrzymanym sosem polewamy ugotowane razowe spaghetti.
Pożywne dania z fasoli
Pasta z soczewicy: soczewica, kombu, cebula, sezam, shoyu. Ugotować soczewicę zieloną ok.30min., czerwoną ok.15min.-1 filiżanka. Pokrojoną drobno cebulę średniej wielkości zeszklić na patelni na małej ilości oleju ciągle mieszając. Dodać kombu (wielkości znaczka pocztowego), gotować wszystko razem ok.5min., następnie dodać zmielony lub utarty sezam (1 łyżeczka), doprawić shoyu do smaku.
Zupa z groszku: ugotowany groszek, koper włoski (fennel), kombu, cebula, marchew, seitan, miso. Warzywa kroimy dowolnie. Układamy warstwami, na dno kombu, potem marchew, koper włoski, cebulę, groszek, seitan na wierzchu, zalewamy niewielką ilością wody i gotujemy min.20 minut. Na końcu dolewamy wodę aż do uzyskania pożądanej gęstości.
Sałatka z czarnej soi: ugotowana soja, kukurydza, marchew, rzodkiewki, brokuły. Sos: sezam, cebula, pasta umeboshi, pietruszka. Kukurydzę ugotować 5-7 min, następnie odkroić ziarna od kolby. Pozostałe warzywa pokroić i blanszować w małej ilości lekko osolonej wody. Wszystkie warzywa blanszujemy w tej samej wodzie, zaczynając od najsłodszych (marchew, brokuły). Rzodkiewki zamarynować w occie ume-su (ocet ze śliwek umeboshi) z wodą w stosunku 1:1. Odstawić na kilkanaście minut. Sos: utrzeć czerwoną cebulę, dla uzyskania lepszego smaku dodać pastę z umeboshi, utarty sezam i posiekaną natkę pietruszki.
Potrawka z czarnej soi: ugotowana czarna soja, kombu, korzeń lotusa,niewielka cebulka, marchew, daikon, łodyga lub korzeń selera,shoyu. Pokrojone warzywa układamy warstwami i gotujemy 20 min. w małej ilości wody. Doprawiamy shoyu do smaku.
Humus: ugotowany groszek, prażony sezam, pastę umeboshi, utartą cebulę i sok z cytryny dokładnie wymieszać.
Dania z ryb
Dorsz w stylu włoskim: 60 dkg dorsza (filety) dla 5 osób, cytryna, cebula, rodzynki, shoyu. Sok z cytryny, mąka, sól. Dorsza marynować w zalewie shoyu i soku z cytryny min. 1 godz. Wymieszać ciasto z mąki i wody w proporcjach 1:3/4, dolać zalewę z dorsza, shoyu i mirin, aż do powstania ciasta o gęstej konsystencji. Usmażyć pokrojoną drobno cebulę, można dodać oregano, dolać shoyu i mirin do cebuli, a następnie dorzucić rodzynki. Kawałki dorsza otoczyć w mące, a następnie w cieście i usmażyć w głębokim oleju (najlepiej słonecznikowym). Przełożyć usmażoną rybę do naczynia, okryć smażoną cebulą z rodzynkami i plasterkami cytryny. Odstawić na 24-48 godzin w celu nabrania przez potrawę głębszego smaku. Można również podawać na ciepło, bezpośrednio po usmażeniu.
Halibut z warzywami: może być również każda inna ryba o białym mięsie, kombu, shitake, cebula,imbir, marchew, daikon, shoyu. Kombu i pokrojony w plasterki imbir układamy na dnie naczynia, dodajemy wcześniej namoczone na 20 min. i pokrojone w paski grzyby shitake (po 1 na osobę), na wierzch kładziemy plasterki cebuli i daikonu (po 2 plastry na osobę) i plasterki marchwi. Na warzywach układamy filety lub płaty halibuta (lub innej białej ryby), polewamy shoyu i dusimy pod przykryciem powoli przez ok. 10-15 min. Dodanie grzybów Shitake i imbiru ułatwia trawienie białka i tłuszczu zwierzęcego.
Zupa z pstrąga (może być karp): marchew, torebka herbaty bancha lub kukicha po pierwszym parzeniu, miso. Usmażyć lekko plastry marchwi w oleju sezamowym. Ułożyć całą wypatroszoną rybę,tak aby głowa leżała na marchwi i dodać trochę wody. Na rybie położyć 2 torebki (po pierwszym parzeniu) herbaty. Gotować razem 45 min. w szybkowarze lub 1,5 godz. w garnku. Po gotowaniu wyjąć i wyrzucić torebki herbaty. Zmiksować całość, dodać miso jęczmienne lub z brązowego ryżu i posypać siekaną zieloną pietruszką lub szczypiorkiem. Można również dodać sok z imbiru dla wzmocnienia smaku. Jest to bardzo pożywna, energetyzująca zupa dla osłabionych osób,które przebyły ciężką chorobę, chemioterapię, itp. Herbatę dodaje się podczas gotowania dla zmiękczenia szkieletu ryby przed miksowaniem.
